مقدمه
وقتی پای طراحی یک محصول دیجیتال به میان می‌آید، زیبایی ظاهر فقط بخش کوچکی از ماجراست. مهم‌تر از آن، این است که کاربر چطور با محصول تعامل می‌کند، چقدر سریع و راحت به هدفش می‌رسد، و در نهایت چه احساسی از تجربه خود دارد. اینجاست که سؤال مهمی مطرح می‌شود: طراحی تجربه کاربری چیست؟
«طراحی تجربه کاربری» یا همان UX Design، فرایندی است که تمرکز آن بر ایجاد تعاملات مؤثر، کارآمد و لذت‌بخش برای کاربران است. اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید مراحل طراحی تجربه کاربری چگونه پیش می‌روند؟ از شناخت دقیق کاربران گرفته تا تست‌های کاربردپذیری و نهایی‌سازی محصول، هر مرحله مثل یک قطعه پازل است که در کنار هم تجربه‌ای کامل و رضایت‌بخش را می‌سازند.
در این بخش، با هم قدم‌به‌قدم این مسیر را بررسی می‌کنیم تا ببینیم یک تجربه کاربری موفق چطور شکل می‌گیرد.
- تفاوت طراحی رابط کاربری (UI) با طراحی تجربه کاربری (UX) چیست؟
- طراحی تجربه کاربری
- طراحی رابط کاربری
- مراحل طراحی تجربه کاربری چیست؟
- مشخص کردن هدف و مسیر پروژه
- شناخت دقیق نیازها و رفتارهای کاربران
- طراحی اولیه محصول
- تست کردن طراحی با کاربران و رفع اشکال‌ها
- محصول نهایی
تفاوت طراحی رابط کاربری (UI) با طراحی تجربه کاربری (UX) چیست؟
در شروع مسیر طراحی، خیلی‌ها UX و UI رو یکی می‌دانند. درحالی‌که این دو تفاوت‌های زیادی دارند. پس قبل از ورود به جزئیات، اجازه بدهید نگاهی جداگانه به هرکدوم داشته باشیم.
طراحی تجربه کاربری:
تفاوت UI و UX در یک فروشگاه اینترنتی کفش
در این قسمت بیشتر به مسیر خرید و حس کاربر توجه کن:
- کاربر چقدر راحت می‌تونه کفش مورد نظرش رو پیدا کنه؟
- آیا فیلترها خوب کار می‌کنن؟ (مثلاً سایز، برند، رنگ)
- سرعت سایت خوبه یا کاربر باید منتظر بمونه؟
- فرایند خرید پیچیده‌ست یا با چند کلیک انجام میشه؟
- آیا اگر کفش رو اشتباه سفارش بده، برگشت کالا آسونه؟
تصور کن کاربر دنبال کفش سایز ۴۰ با رنگ مشکیه. اگر با چند کلیک بتونه مدل مناسب رو پیدا کنه، جزئیاتش رو بخونه، سریع به سبد خرید اضافه کنه و پرداختش راحت انجام بشه، این یعنی UX خوبی داره.
تمام واکنش‌ها، احساسات و ادراکاتی که شما هنگام خرید یک محصول تجربه می‌کنید چه احساس رضایت و چه نارضایتی در حوزه تجربه کاربری (UX) قرار می‌گیرند.
طراحی رابط کاربری
ظاهر فروشگاه
- رنگ‌بندی سایت چطوره؟ (مثلاً رنگ‌های گرم برای احساس اعتماد یا اسپرت برای هیجان)
- فونت‌ها و دکمه‌ها چقدر خوانا هستن؟
- تصاویر کفش‌ها با کیفیت بالا و در اندازه مناسب هستن؟
- دسته‌بندی محصولات واضحه؟ (مثلاً “مردانه”، “زنانه”، “ورزشی”)
وقتی وارد صفحه می‌شی، یه بنر جذاب با عکس کفش ورزشی جدید می‌بینی، یه دکمه “همین حالا خرید کن” مشخص زیرش هست، و منوها به‌خوبی قابل دسترس هستن. این یعنی رابط کاربری خوب طراحی شده.
مراحل طراحی تجربه کاربری چیست؟
اگرچه روش‌های طراحی ممکن است براساس سلیقه یا محدودیت‌های افراد متفاوت باشد، اما به‌طور کلی پنج مرحله‌ی اصلی در فرآیند طراحی وجود دارد:
1- مشخص کردن هدف و مسیر پروژه
اول باید بدانیم که کجا می‌خواهیم برویم و چرا. چشم‌انداز معمولاً به صورت یک بیانیه‌ی مأموریت یا اهداف عالی تعریف می‌شود و گاهی شامل ارزش‌های کلیدی یا مزیت رقابتی نیز هست. این چشم‌انداز باید مبتنی بر تحقیق و دارای جایگاه استراتژیک در بازار باشد.
2- شناخت دقیق نیازها و رفتارهای کاربران
در فرآیند طراحی تجربه کاربری (UX)، نقطه آغاز هر طراحی موفق، شناخت دقیق و علمی از کاربران، نیازها، اهداف، محدودیت‌ها و رفتارهای آن‌هاست. اگر طراح بدون این شناخت اولیه اقدام به طراحی محصول یا خدمت کند، در واقع مسیر خود را بر پایه حدس و گمان بنا کرده است، نه بر مبنای داده‌ها و شواهد واقعی.
تحقیق درباره کاربران (User Research) یکی از بنیادی‌ترین و کلیدی‌ترین مراحل در طراحی UX محسوب می‌شود. این مرحله به طراح کمک می‌کند تا بفهمد کاربران چه می‌خواهند، چگونه فکر می‌کنند، در چه موقعیت‌هایی قرار دارند و چه انتظاراتی از یک محصول یا خدمت دارند. بدون درک درست از این مؤلفه‌ها، طراحی نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای واقعی کاربران باشد.
در واقع می‌توان گفت شناخت کاربران، نه‌تنها نقطه شروع، بلکه مسیر اصلی طراحی تجربه کاربری است. طراحی بدون توجه به نیاز کاربران، نه‌تنها فاقد کارایی است بلکه ممکن است موجب نارضایتی و ترک محصول شود. بنابراین، موفقیت یک تجربه کاربری، به میزان شناخت و درک ما از کاربران وابسته است.
3- طراحی اولیه محصول
به نظر من، نمونه‌سازی سریع فقط محدود به وایرفریم نیست.
وایرفریم نمایی کلی از ساختار رابط کاربری است که ساختار، طرح، محتوا و عملکرد صفحه را نشان می‌دهد.
اما نمونه‌سازی سریع مرحله‌ای در فرآیند طراحی است که بعد از شناخت مسئله و نیاز کاربران اتفاق می‌افتد. در این مرحله، طراح به‌سرعت شروع به تولید ایده، پیاده‌سازی نمونه‌های ابتدایی و گرفتن بازخورد می‌کند تا به راه‌حلی مؤثر برسد.
در پایان یک جلسه نمونه‌سازی سریع، وایرفریم‌هایی در اختیار دارید که فقط نمایی خام نیستند، بلکه حاوی راه‌حل‌های طراحی شده‌اند.
4- تست کردن طراحی با کاربران و رفع اشکال‌ها
اهداف تست کاربردپذیری بسته به نوع مطالعه متفاوت است، اما معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:
- شناسایی مشکلات موجود در طراحی محصول یا خدمات
- کشف فرصت‌هایی برای بهبود
- آموختن درباره رفتار و ترجیحات کاربران هدف
حتی بهترین طراحان UX هم نمی‌توانند بدون طراحی تکرارشونده و مشاهده کاربران واقعی، تجربه کاربری خوبی ارائه دهند.
طراحی رابط کاربری پیچیده است و مغز انسان نیز متغیرهای زیادی دارد. ترکیب این عوامل به تعداد بی‌شماری از سناریوها منتهی می‌شود، بنابراین تنها راه طراحی تجربه کاربری مؤثر، تست کردن آن است.
5- محصول نهایی
ایجاد یک لندینگ‌پیج (صفحه فرود) قوی نیازمند ترکیبی از موارد زیر است: تمرکز روشن، متن‌های متقاعدکننده، طراحی دقیق و تست‌های مداوم. بدون وجود این چهار عنصر، صفحه‌ٔ شما شکست خواهد خورد.
حالا نوبت شماست!
ما دوست داریم دیدگاه شما را هم بدانیم. آیا تجربه‌ای از طراحی یک محصول دیجیتال دارید؟ یا شاید هنوز در ابتدای مسیر یادگیری UX هستید؟
اگر سؤالی درباره مراحل طراحی تجربه کاربری در ذهن‌تان دارید یا بخشی از مطلب برایتان مبهم بوده، حتماً در بخش نظرات برایمان بنویسید. ما با دقت می‌خوانیم و پاسخ می‌دهیم!